Chè Trại Quang Sỏi, xã Quang Sơn, thành phố Tam Điệp

Theo cuốn “Việt Nam trà đạo” của Giáo sư Đỗ Ngọc Quỹ, thì chè xanh không chỉ là thức uống phổ biến tại nhiều nền văn hóa Châu Á mà còn trên cả thế giới. Hiện nay, người Nhật còn chế biến chè xanh thành nguyên liệu bột (matcha) để làm đồ uống, thực phẩm, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm làm đẹp. Bên cạnh đó, các nhà khoa học còn khuyến khích uống chè xanh thường xuyên có công dụng  chống lão hoá, ngăn ngừa ung thư làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch.

Đồi chè Trại Quang Sởi.

Chè Trại Quang Sỏi vùng đất Quang Sơn - Tam Điệp là một loại chè ngon nổi tiếng có lịch sử lâu đời từ vài trăm năm trước. Xưa kia, chè xanh Tam Điệp từng được chọn là sản vật địa phương cung tiến vua hàng năm. Trải qua nhiều biến cố thăng trầm, cây chè xanh Quang Sỏi - Tam Điệp đến nay vẫn đứng vững tồn tại và nức tiếng gần xa. Giống chè ''trung du lá thắm,'' lá chè dày, giòn, mầu xanh ngọc. Nước chè pha ra cũng có màu sóng sánh trong xanh như mật ong bạc hà, ngan ngát hương thơm đặc trưng rất riêng của chè xanh Tam Điệp.

Nước chè sau khi pha.

Tuy là thức uống rất dân dã, giản dị, nhưng cũng không kém phần công phu và thú vui rất tao nhã. Để có ấm chè xanh thơm ngon, đậm đà thì phải chọn những cây chè mọc ở nơi có ánh mặt trời, không bị những tán cây lớn che khuất. Lá chè để nấu nước không được non hoặc già quá và cây chè càng mọc ở trên đồi cao thì nấu nước càng ngon. Người ta dùng nước mưa để hãm chè thì mới được nước chè thơm và ngọt đậm. Lá chè sau khi ngâm, rửa sạch, vò nhẹ, rồi cho vào bình, rót nước sôi vừa ngập lá, ngâm trong khoảng 3 phút rồi đổ nước trần đi để làm giảm bớt độ nhựa, vị ngai ngái và vị chát của chè, đổ tiếp nước sôi già vào ấm và cho thêm vài hạt muối biển, để chè ngấm sau 20 phút. Ấm chè ngon phải có màu sắc vàng xanh sóng sánh trong như hổ phách, thơm nồng nàn, ngan ngát, vị chan chát và ngọt hậu.

Chè Trại Quang Sỏi có hương vị đậm đà, ngọt, mát, mùi hương của tinh hoa đất trời. Để thưởng thức chè xanh, người ta cần thả lỏng các giác quan mới có thể cảm nhận được hết các dư vị của chè. Khi uống chè phải uống nóng, đầu tiên ta cảm nhận vị chát, sau đó là dư vị ngọt hậu đọng nơi cuống họng, nó như có men say, làm cho người uống sảng khoái, ngây ngất. Người dân xã Quang Sơn quan niệm rằng, hương vị của nước chè xanh là hương vị của sự thủy chung son sắt, của sự chân thành tha thiết yêu thương. Vị chát chè cũng giống như vị chát cuộc đời, mỗi người phải có ít nhất một lần nếm trải để được trưởng thành hơn, vững vàng hơn trước mọi gian nan, thử thách. Chè Trại Quang Sỏi được thiên nhiên ưu ái đất đai thổ nhưỡng chủ yếu là đất đỏ, đất đồi thấp, địa hình bán sơn địa, điều kiện khí hậu nhiệt đới mưa nhiều, trong lành, mát mẻ, rất phù hợp cho sự sinh trưởng, phát triển của cây chè đã làm tạo ra vị chè đặc biệt như  vậy.

Từ  khi hòa bình lập lại, cây chè được trồng phổ biến ở thôn Quang Sỏi xã Quang Sơn. Năm 1964, Hợp tác xã trồng chè Quang Sỏi chính thức được thành lập, các đồi chè được giao khoán cho các hộ gia đình trực tiếp chăm bón. Với bàn tay cần cù và tình yêu lao động đã biến đất hoang, cằn, sỏi đá thành những đồi chè xanh ngút ngàn. Cây chè thực sự gắn bó với đời sống vật chất và tinh thần người dân xã Quang Sơn, trở thành cây trồng chiến lược phát triển kinh tế, góp phần rất lớn trong việc nâng cao thu nhập và giải quyết việc làm cho người lao động. Từ trồng cây chè, nhiều hộ gia đình đã vươn lên thoát nghèo và làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương mình.

Với mục tiêu xây dựng và phát triển thương hiệu chè Trại Quang Sỏi dựa trên tài sản trí tuệ được bảo hộ (chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể), từng bước tạo thương hiệu cho sản phẩm “Chè Trại Quang Sỏi”, Ban chấp hành Đảng bộ thành phố Tam Điệp nhiệm kỳ 2015-2020 đã cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết số 15-NQ/TU ngày 15/6/2015 về việc“Lãnh đạo xây dựng thương hiệu sản phẩm truyền thống gắn với phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Tam Điệp.

Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.

Thực hiện liên kết sức mạnh giữa bốn nhà: Nhà Nước, Nhà Nông, Nhà Khoa học, và Nhà Doanh nghiệp phát huy tối đa hiệu quả trong sản xuất và kinh doanh. Cùng với sự hỗ trợ của UBND thành phố, mở rộng diện tích trồng chè, các nhà chuyên môn cũng vào cuộc hỗ trợ việc áp dụng khoa học kỹ thuật để tăng năng suất cây chè. Hợp tác xã Quang Sỏi, đã và đang từng bước định hướng người dân sản xuất chè sạch, an toàn bằng cách tận dụng nguồn rơm rạ sẵn có để ủ thành phân hữu cơ cung cấp chất dinh dưỡng cho cây chè. Bên cạnh đó,xây dựng các kênh tiêu thụ liên kết giữa người sản xuất và nhà phân phối tiêu thụ sản phẩm; Đóng gói bao bì có nhãn mác ghi đầy đủ thông tin và chỉ dẫn địa lý trước khi cung cấp cho thị trường…

Việc phát triển cây chè bền vững là phù hợp với thực tế của địa phương nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, góp phần hoàn thành chương trình xây dựng “Nông thôn mới”, “Nông thôn mới kiểu mẫu”. Với những ưu đãi mà thiên nhiên ban tặng, cùng bàn tay và khối óc con người, được sự quan tâm, tạo điều kiện của cấp ủy, chính quyền địa phương, trong thời gian không xa, thương hiệu chè Trại Quang Sỏi xã Quang Sơn sẽ cất cánh để bay cao, bay xa hơn nữa.

 Xã Quang Sơn